Vliegende helden in Zwolle

Door: Jelle Huijsmans en Thiemo ter Haar – In Zwolle zijn verschillende straatnamen vernoemd naar piloten die tijdens de Tweede Wereldoorlog om het leven zijn gekomen. Door hun inzet voor vrijheid kunnen wij vandaag de dag nog steeds in een vrije wereld leven. Deze straatnamen bevinden zich in de wijk Schellerbroek, rondom de ‘Pilotenlaan’.

Turnerstraat:

Deze straat is vernoemd naar een Engelse piloot die op tweede kerstdag 1944 is gesneuveld. Zijn naam was Donald James Turner. Er is weinig bekend over de precieze actie van de luitenant met als bijnaam Jimmy Turner. Wat wel vaststaat, is dat hij als oorlogsvrijwilliger samen met twaalf andere jachtbommenwerpers vertrok vanuit Deurne, nabij Antwerpen, vermoedelijk voor een routineklus. Hij vloog in een Hawker Typhoon, een eenpersoonsvliegtuig met vier bommen aan boord, met als doel om de IJsselbrug te vernietigen. Deze missie zou helaas zijn laatste worden. Tijdens deze actie werd hij zwaar beschoten door het Duitse luchtafweergeschut. Het vliegtuig van de op dat moment 20-jarige piloot Donald James Turner werd getroffen. De bommen die hij nog aan boord had, ontploften en verwoestten het toestel volledig. Zijn cockpit kwam terecht in een weiland nabij het dorpje Windesheim tussen de Veldweg en de spoorbaan. Op 4 mei 2025 zal er familie van hem aanwezig zijn bij de herdenking in Windesheim.

 *1924                                                 † 26-12-1944

Henri Taymansstraat:

Henri Taymans was een piloot geboren in 1921 in België. Tijdens de Tweede Wereldoorlog diende hij als Flying Officer bij de Royal Air Force Volunteer Reserve. Hij was tijdens de oorlog de companion van Otto Smik. Op 28 november 1944 kwam Taymans om het leven toen zijn Spitfire RR229 neerstortte langs de spoorlijn Zwolle-Kampen.

De crash van Taymans had een treurig einde. Een Duitse commandant geloofde niet dat de Belgische piloot echt was wie zijn papieren aangaven. Daarom werd Taymans begraven als een “onbekende RAF-piloot”. Na de oorlog zocht zijn vader naar het graf van zijn zoon. Uiteindelijk vond hij een anoniem graf op het kerkhof in Zwolle. In 1965 werd Taymans, op verzoek van de familie, overgebracht naar het Ereveld der Vliegers in Evere, België.

 *23-06-1923                                   † 28-11-1944

Johnsonstraat:

Dennis Wilbert Johnson werd geboren op 22 oktober 1921 in Canada. Hij sloot zich aan bij Royal Canadian Air Force. Op 5 mei 1943 werd het vliegtuig Wellington X HE-864 van het 428e Squadron aangevallen door een Duitse nachtjager, wat resulteerde in een crash in Ittersum, nabij de Marsweg. De crash vond plaats om 2.16 uur. Drie bemanningsleden overleefden het ongeluk en werden gevangen genomen door de Duitsers. De andere twee inzittenden overleefden het ongeluk niet. Dit zijn John Prosnyck en de Canadees Dennis Wilbert Johnson. Ze zijn allebei begraven op de begraafplaats Kranenburg in Zwolle.

*22-10-1921                                     † 05-05-1943

Bronnen: https://www.zwolle.nl/ https://collectieoverijssel.nl/  https://www.honorstates.org/ https://zwolleviertvrijheid.nl/ https://1zwolle.nl/ https://www.veterans.gc.ca/en/remembrance/memorials/

Leo Majorlaan

In april 1945 vroeg een commandant aan twee vrijwilligers om via een verkenning te controleren of er nog Duitse troepen aanwezig waren, voordat de stad gebombardeerd zou worden. Leo Major en zijn goede vriend Welly Arsenault boden zich aan voor deze gevaarlijke missie. Ze liepen te voet over de Heinoseweg naar Zwolle en vroegen onderweg om de weg bij de boerderij van de familie Van Gerner. Vlak voor middernacht werd Arsenault gedood door Duits vuur bij de spoorwegovergang bij Zalné, waarschijnlijk door een geluid dat hun positie verraden had. Major besloot zijn tocht alleen voort te zetten richting het station van Zwolle. Zijn verkenning toonde aan dat de Duitsers de stad al hadden verlaten, waardoor de geplande bombardementen werden afgelast. Leo Majoor overleefde de oorlog en werd uiteindelijk 87 jaar. Op 14 april 2005, exact 60 jaar na de bevrijding van Zwolle werd hij benoemd tot ereburger van de stad.

*23-01-1921                                    † 12-10-2008

Otto Smikstraat:

Otto Smik werd geboren op 16 oktober 1922 in Georgië, maar groeide vanaf zijn twaalfde op in Bratislava, Slowakije. Op achttienjarige leeftijd vluchtte hij uit zijn land en sloot zich aan bij de Royal Air Force. Nog niet wetende dat hij één van de succesvolste Tsjecho-Slowaakse gevechtspiloten tijdens de Tweede Wereldoorlog zou worden. Smik heeft maar liefst dertien Duitse vliegtuigen uit de lucht geschoten en vernietigde drie vliegende bommen V1’s. Alleen ging het 4 september 1944 mis. Hij werd neergeschoten, maar wist mede door het verzet te ontsnappen zonder grote verwondingen. Dit hield hem niet tegen om door te gaan, alleen werd dat hem wel fataal. Op 28 november 1944 ging het boven Zwolle opnieuw mis. Hij sloeg over de kop en belandde in een weiland achter een boerderij aan de Kamperweg nabij de oude Veemarkt. Hij overleefde dit niet. Otto Smik werd 22 jaar.

*20-01-1922                                    †28-11-1944

Greenshieldsstraat

Deze straat is vernoemd naar William Alexander Greenshields. De Australiër werd geboren op 12 oktober 1917 in Melbourne. Hij sloot zich aan bij de Royal Australia Air Force. Hij opereerde in Europa als onderdeel van de geallieerde luchtmacht. Greenshields voerde operaties uit zoals het aanvallen van vijandelijke doelen, verkenningsmissies en het helpen van grondtroepen. Alleen ging het op 27 november 1944 mis. Drie toestellen, waaronder Greenshields toestel kregen opdracht om het spoorwegverkeer te verkennen in Noord- en Oost-Nederland, en indien mogelijk, te vernietigen. Na één doelwit te hebben geraakt rond Deventer, vloog hij verder richting Zwolle. Rond de IJsselbrug werd zijn toestel geraakt door Duits afweergeschut. Het toestel stortte neer in de oude spoordijk en Greenshields kwam hierbij om. William Alexander Greenshields werd 27 jaar.

*12-10-1917                                  †27-11-1944

Wibergstraat

Byron Aster Wiberg werd geboren in Georgië. Hij meldde zich al snel aan voor de United States Army Air Forces. Zijn specialiteit was radio-operator. Op 11 januari werd zijn vliegtuig hard geraakt door vijandelijk vuur. Twee motoren vielen uit, waardoor het toestel steeds meer hoogte verloor. Vier bemanningsleden konden op tijd uit het toestel komen, waaronder Wiberg. Niet veel later stortte het vliegtuig neer in Berkum. Wiberg kon helaas niet op tijd wegkomen, waardoor de Duitsers hem oppakten. Uiteindelijk bleek dat hij als krijgsgevangene is gestorven in een Kriegslazaret in Apeldoorn. Hij ligt begraven op de Amerikaanse begraafplaats in Margraten.

*1920                                                                    †14-01-1944