Opgroeien in bezet gebied

Annie Berends-Scholte groeide op in de Tweede Wereldoorlog
“Wat je kon stelen, dat pakte je”

Door: Luuk Mulder – Mensen vinden die de Tweede Wereldoorlog bewust hebben meegemaakt wordt een steeds moeilijkere opgave. Maar nog niet onmogelijk. Daar is Annie Berendse-Scholte het levende voorbeeld van. Zij groeide op in Zwolle tijdens de oorlog. Dat was natuurlijk niet gemakkelijk, maar Annie heeft ook mooie en spannende herinneringen aan die tijd.  

“We woonden aan de Papendwarsstraat. Mijn moeder was weduwe en weduwen kregen in die tijd geen uitkering. Ze moest zich maar redden”  

Annie Berendse-Scholte was acht jaar oud toen de oorlog begon. Ze woonde samen met haar moeder en haar zes jaar oudere zussen. Haar vader, een groenteboer, was al overleden vóór de oorlog uitbrak. Daardoor was het gezin straatarm. Ze leefden van een klein beetje spaargeld en het pensioen van haar oma die ook weduwe was. Om rond te komen moesten haar zussen gaan werken bij een naaiatelier. Zelf ging ze, toen ze op haar twaalfde van school moest, werken als dienstmeisje bij een winkeltje in de buurt. Vaak werden kinderen gedwongen om kleine dingen te “gappen” (stelen). Bij het station stond het dagelijks vol met kinderen die allemaal hoopten dat er turf, steenkool of iets anders ergens van afviel. “Dat hoefde je ook niet terug te geven”, zegt Annie. ”Dan verdwenen we gewoon in de mensenmassa en dan ging je ermee vandoor! Het was allemaal winst wat je had, wat je kon stelen dat deed je.” Toch is die tijd geen nare herinnering.

 “Dat heb ik mij helemaal niet zo beseft. Wij waren helemaal niet verdrietig of chagrijnig. Ik heb een hele leuke jeugd gehad, alleen dit is wel gebeurd. Pas toen de oorlog was afgelopen en de mensen het steeds beter begonnen te krijgen, ging ik erover nadenken”

“Als kind liep er een keer een Duitser zingend langs ons huis, en ik riep hem na. Dat was verschrikkelijk, want iemand had dat gehoord en aan mijn moeder verteld. Die zei dat ik naar de Ortskommandatur moest”

Gelukkig voor Annie was dit slechts een manier van haar moeder om haar bang te maken, zodat ze dit niet vaker zou doen. Dat weerhield Annie er niet van om samen met haar vrienden, ‘we waren rotjongens’, de nodige kattenkwaad uit te halen. Bijvoorbeeld het bouwen van een hut achter met prikkeldraad afgezet gebied.

 “Op een of andere manier waren we allemaal kwajongens. We konden tussen het prikkeldraad door en die Duitsers vonden het blijkbaar goed dat wij daar kwamen. Op een gegeven moment hadden wij aan de Potgieterssingel met bladeren een soort hut gebouwd. Die Duitsers wisten dat ook en die vonden het goed dat wij daar speelden. Maar we hadden, hoe arm we ook waren, in het hol van de hut een kacheltje gemaakt. Ik zie het nog zo voor me. We konden daar, met wat we ook maar vonden, een vuurtje maken. Alleen vloog op een gegeven moment de hut in de fik. Maar niet alleen de hut, ook de boom waar die hut onder stond. De vlammen waren zo hoog dat je ze vanaf het Grote Kerkplein kon zien. Toen heb ik het echt in m’n broek gedaan!”

Hoewel Annie en haar vrienden genoeg plezier maakten in de oorlog, was het natuurlijk niet allemaal leuk. Zo was het steeds verschrikkelijk koud en hadden ze altijd honger, het was echt overleven. Iets wat je je nu, hier in Nederland, bijna niet meer kunt voorstellen. Daarom blijven verhalen, zoals het verhaal van Annie Berendse-Scholte, belangrijk om te vertellen.

Eerstejaars studenten van de opleiding Mediaredactie van Landstede MBO in Zwolle hebben in opdracht van de gemeente Zwolle een bijzondere krant gemaakt, helemaal in het teken van 80 jaar vrijheid. Hier vind je meer informatie over de Vrijheidskrant.