Het verhaal over de bevrijding van Zwolle
Op 13 april 1945 om 22:30 uur bereikten Leo Major en Willy Arsenault de laatste boerderij vóór de buitenwijken van Zwolle. Kort na 23.00 uur stak Leo Major de spoorlijn over en ging een eindje verder naast de weg liggen. Zijn vriend Willy Arsenault probeerde hetzelfde te doen, maar hij maakte een geluid en werd beschoten door de Duitsers. Hij overleed ter plekke. Leo zette zijn woede om in daadkracht en was vastberaden dat hij de stad Zwolle zou bevrijden.
Deporatie Zwolse Joden
”Aanvankelijk wilden de nazi’s de joden isoleren en deporteren uit Europa, maar eind 1941 besloten zij tot de systematische uitroeiing van de joodse Europeanen. De eerste vernietigingskampen werden ingericht en in het voorjaar van 1942 kwam de industriële moord op gang.
De dag van de bevrijding op de Grote Markt
Canadees militair Evert Melvin Nordstrom fotografeerde op 14 april 1945 kinderen op een Canadese tankwagen (Bren Gun Carrier) op het Grote Kerkplein.
De Kampenpoortenbrug werd opgeblazen
Op 11 mei 1940 is deze boot gefotografeerd bij de Kampenpoortenbrug. Een dag eerder was de brug opgeblazen door het Nederlandse leger tijdens de Duitse inval.
De Centrale Keuken op de Nieuwe Markt
Op de foto zijn bezoekers van de Centrale Keuken te zien. Vanwege voedseltekorten werd op 24 april 1941 deze voorziening geopend in de voormalige Eierhal op de Nieuwe Markt.
De dag van de bevrijding in de Sassenstraat
Een krijgsgevangen Duitse militair wordt tijdens de bevrijding van Zwolle voor het stadhuis in de Sassenstraat opgebracht door een Canadese militair.
De dag van de bevrijding op de Grote Markt
Op 14 april 1945 werd Zwolle bevrijd. Op die dag was het overal feest in de stad. Canadese troepen verzamelden zich op de Grote Markt, toegejuicht door inwoners.
De dag van de bevrijding op de Nieuwe Havenbrug
Zwolle is bevrijd! Deze foto is gemaakt op 14 april 1945. Voertuigen van de Canadese bevrijders van het Le Régiment de la Chaudière rijden via de Luttekestraat naar de Nieuwe Havenbrug.
Een verkoper van het NSB blad ‘Volk en Vaderland’
Op een foto uit 1942 verkoopt iemand het NSB blad ‘Volk en Vaderland’ bij het Tandtechnisch laboratorium aan de Oude Vismarkt. Het blad bevatte nationaalsocialistische propaganda. Verkopers werden regelmatig lastiggevallen als protest tegen de berichtgeving.
Volk en Vaderland (vaak afgekort tot ‘VoVa’) was van 1933 tot 1945 het weekblad van de NSB, uitgegeven door de nationaalsocialistische uitgeverij Nenasu. Deze nationaalsocialistische uitgeverij was eigendom was van Anton Mussert, de leider van de NSB. Het weekblad fungeerde daarmee ook als zijn bron van inkomsten.
Locatie: Oude Vismarkt 42
Leden van de NSB marcheren over de Grote Markt
Geüniformeerde leden van de NSB marcheren over de Grote Markt in Zwolle (datering 1941 – 1944). De NSB hield in Zwolle kantoor in het Kringhuis aan de Bloemendalstraat 11.
De dag van de bevrijding op de Grote Markt
Canadese militairen van Le Régiment de la Chaudière staan op 14 april 1945 bij een verbindingsvoertuig op de Grote Markt.
Meerdere regimenten, waaronder 7th Reconnaissance Regiment (17th Duke of York’s Royal Canadian, Regina Rifles regiment, The Royal Winnipeg Rifles regiment, Régiment de la Chaudière, The Canadian Scottish regiment (Princess Mary’s) bevrijdden Zwolle. Bij de viering van 80 jaar Vrijheid is Geoff Osborne, kleinzoon van de militair in het midden, aanwezig.
Locatie: Grote Kerkplein
De dag van de bevrijding in de Diezerstraat
Op 14 april 1945 om 11 uur was Zwolle officieel bevrijd. Twee uur later luidden de kerkklokken en begon het feest.
De foto toont de drukke, met vlaggen versierde Diezerstraat. Franssprekende Canadezen trokken via Assendorp en Wipstrik de stad binnen.
Locatie: Diezerstraat
Lek geschoten gashouder aan het Assiesplein
Aan het einde van de oorlog probeerden de geallieerden strategische doelen in ons land uit te schakelen om het Duitse leger te verzwakken.
Binnenvallen Duitse soldaten
”In de vroege ochtend van 10 mei 1940 werden de Zwollenaren opgeschrikt door het geronk van Duitse vliegtuigen, geratel van machinegeweren en kanonnenvuur. De spanning die al sinds de zomer van 1939 heerste, kwam tot uitbarsting: Duitse legers vielen Nederland binnen zonder oorlogsverklaring.
Ortskommandantur
”Het belangrijkste deel van het Duitse bestuur over Nederland zetelde in het westen van het land. In elke provincie werden functionarissen benoemd, de zogeheten Beauftragten en Referenten, die toezicht hielden op het provinciale en gemeentelijke bestuur.
Verkeersbord Bezetting
“Op allerlei manieren was de bezetter aanwezig in het straatbeeld. Militairen waren op verschillende plekken in de stad gelegerd en liepen rond in de stad. Verder waren er gebouwen waar het Duitse gezag en zijn diensten zetelde, zoals dat van de Ortskommandant aan de Burgemeester Van Roijensingel, de Beauftragte en Sicherheitspolizei aan de Potgietersingel en de Duitse politie in de Emmastraat.
Voor Joden verboden
Mevr. Reinking-Jonxis I 79 jaar I Schoondochter van Jacob Johan Reinking (1901-1984), chirurg en fotograaf tijdens de Tweede Wereldoorlog I Juni 1943. ‘De lens van het fototoestel past precies door het knoopsgat’
Prins Bernard van Lippe Biesterveld
”De bevrijding van Zwolle werd uitbundig gevierd: “De Canadezen worden met gejuich ontvangen, kortom Zwolle raakt in een feestroes”. Maar dat heugelijke feit betekende voor anderen de zekerheid dat ze hun geliefden nooit meer zouden zien.
Overleven
Aan de P.C. Hooftstraat 18 in Zwolle woonden provinciaal ambtenaar Nico Noordhof, zijn vrouw Atie en haar vader. Principieel antinazistisch als zij waren gaven zij al vanaf eind 1941 onderdak aan joodse landgenoten. Zij hadden berekend dat er in hun huis plaats was voor zeven onderduikers.
Dolle Dinsdag
Na de invasie van 6 juni 1944 (D-Day) rukten de geallieerde legers snel op van de stranden in Normandië. Op 25 augustus werd Parijs bevrijd en begon de opmars naar het noorden.
Canadezen in Assendorp
”Nieuwsgierig sloegen de bewoners van Groot Wezenland 8 gade wat er voor hun huis gebeurde. Het was 14 april 1945, de dag van de bevrijding van Zwolle. Een vijftal bewapende Canadese soldaten liep richting de Zwolse binnenstad. Ze behoorden bij een in Ittersum gelegerd regiment dat de dag ervoor naar de stad was opgerukt.
Aftocht
In april 1945 rukten de geallieerde troepen op in Overijssel. Nadat Twente was bevrijd, trokken de bevrijders noord- en westwaarts. Op 6 april werden Hardenberg, Gramsbergen en Den Ham bevrijd en werden in Dedemsvaart de eerste geallieerde tanks gezien.
Fusillade
De strijd tussen het verzet en de Duitse bezetter verhardde zich de laatste oorlogsmaanden, vooral na de invasie van de geallieerden in Normandië in de zomer van 1944. Op verzetsdaden volgden represailles. Een bekend voorbeeld is het wegvoeren van 600 mannen uit Putten begin oktober 1944 na een aanslag op Duitse militairen.
Voor de tweede keer
In de vroege ochtend van 10 mei 1940 waren de spoorbrug en de tien jaar oude verkeersbrug over de IJssel opgeblazen om de Duitse opmars te hinderen. Het verkeer over de IJssel vond weer per ouderwetse pont plaats, zoals dat ook in de eeuwen voor 1930 gebeurde. De herbouw van de verkeersbrug duurde tot en met januari 1943.
Het verhaal van Pte Thomas Llewellyn Thomas
Pte Thomas Llewellyn Thomas was 25 jaar oud toen hij op 14 april 1945 gesneuveld is door een Duitse granaat bij de bevrijding van Zwolle. Dat was vlak bij het huidige winkelcentrum het Anker in de wijk Westenholte.
Het verhaal van Pte Alexander Serediak
Pte Alexander Serediak was 24 jaar jong toen hij in Zwolle op 14 april 1945 gesneuveld is bij de bevrijding van Zwolle. In 2019 stak Edwin van der Wolf veel tijd in de zoektocht naar familie van Alexander Serediak, die op 14 april 1945 de dood vond. Hij ontving daar ook een onderscheiding voor.
Het verhaal achter het monument aan de Meppelerstraatweg
Op vrijdagochtend 31 maart 1945 werden 5 mannen, Hermanus Bosch (Kampen), Wilhelmus van Dijk (Zwolle), Johannes Albertus Muller (Rotterdam), Willem Sebel (Vlaardingen) en Berend IJzerman (Kampen), aan de Meppelerstraatweg gefusilleerd door de Duitse Ordnungspolizei.
Deze moordpartij was een vergelding voor een aanslag op de spoorbrug bij Dedemsvaart. Zij waren de laatste van in totaal 19 mannen die tussen 3 oktober 1944 en 31 maart 1945 in Zwolle werden gefusilleerd. Het was 2 weken voor de bevrijding van Zwolle.
Podcast Het Vergeten Bombardement | Bollebieste en Schildersbuurt
Op 15 december 1944 verwoestte een bombardement de Zwolse woonwijken Bollebieste en Schildersbuurt. In een historische podcast met zes tijdgetuigen combineert theatermaker Mette Bunskoek de rauwe feiten met persoonlijke herinneringen over ‘Het vergeten bombardement’.
Het verhaal van Donald James Turner
Door: René van der Have | Historische vereniging Windesheim | Dodenherdenking Windesheim 4 mei 2019
Bij de jaarlijkse dodenherdenking verzamelen zich tegen half acht ’s avonds tientallen mensen bij de kerk in het Zwolse Windesheim en samen vormen ze een stille stoet op weg naar de begraafplaats. Bij het graf van de Engelse piloot wordt een overdenking gehouden, speelt de muziekvereniging Nooit Gedacht koraalmuziek en legt een inwoner van Windesheim plechtig een bloemstuk neer.
WO2 UITGELICHT: TWEE FOTO’S…
Door: Sjaak Onderdelinden | Collectie Overijssel | MijnStadMijnDorp | De Holocaust is een van de grootste tragedies uit de geschiedenis van de mensheid. Maar het getal van zes miljoen vermoorde Joden dreigt steeds meer abstract te worden. Een 6 met zoveel nullen, daar kan niemand zich een voorstelling bij maken.
Herdenking oorlogsmonument Ter Pelkwijkpark
Leerlingen van de Koningin Emmaschool en de Geert Groteschool verzorgden vanmorgen, de dag dat Zwolle 80 jaar geleden bevrijd werd, om 11.00 uur een plechtigheid bij “hun” oorlogsmonument in het Ter Pelkwijkpark. Bij deze herdenking was burgemeester Peter Snijders aanwezig.
Zwolle viert 80 jaar vrijheid met een festival op het Rodetorenplein
Op 12 april 2025 werd we het bevrijdingsweekend in Zwolle af op het Rodetorenplein met het Festival ‘Plein van de Vrijheid’. Het was afgelopen zaterda bijna 80 jaar geleden dat de stad op 14 april werd bevrijd, en dat werd gevoerd met een middag vol muziek, bijzondere ontmoetingen en indrukwekkende ervaringen.
Zwolle viert 80 jaar vrijheid met een festival op het Rodetorenplein
Op 12 april 2025 trappen we het bevrijdingsweekend in Zwolle af op het Rodetorenplein met het Festival ‘Plein van de Vrijheid’. Het is dan bijna 80 jaar geleden dat de stad op 14 april werd bevrijd, en dat vieren we met een middag vol muziek, bijzondere ontmoetingen en indrukwekkende ervaringen.
Herdenking bij oorlogsmonument Eikenlaan
Leerlingen van De Campherbeek en basisschool De Duyvencamp verzorgden vrijdag 10 januari 2025 een herdenkingsplechtigheid bij het oorlogsmonument aan de Eikenlaan.
Onthulling ANWB herdenkingsbord Otto Smik
Onthulling ANWB herdenkingsbord Otto Smik
Herdenking bombardement Bollebieste
Herdenking bombardement Bollebieste
Herdenking bij oorlogsmonument Haersterveerweg
Bij het oorlogsmonument aan de Haersterveerweg in Zwolle wordt op 13 oktober 2024 een herdenkingsplechtigheid gehouden. In 1944 werden op deze plek zeven mensen gefusilleerd.
Herdenking bij oorlogsmonument Engelse Werk
Herdenking gevallenen Oost-Azië in Park Eekhout
Jaarlijks worden op 15 augustus in Park Eekhout bij het Indië- en Nieuw-Guinea-monument in Park Eekhout alle burgers en militairen die omkwamen in Oost-Azië in de periode 1941-1962 herdacht.
Herdenking monument Meppelerstraatweg
Leerlingen van groep 7 en 8 van basisschool De Springplank verzorgen op maandag 31 maart om 10.30 uur een herdenkingsplechtigheid bij het monument aan de Meppelerstraatweg.
Herdenking bij oorlogsmonument Eikenlaan
Leerlingen van De Campherbeek en basisschool De Duyvencamp verzorgen op vrijdag 10 januari 2025 een herdenkingsplechtigheid bij het oorlogsmonument aan de Eikenlaan.
Herdenking bombardement Bollebieste
Op 15 december wordt er normaliter bij het oorlogsmonument Bollebieste aan het Sint Josephplein een herdenkingsbijeenkomst georganiseerd. Dit jaar valt 15 december op een zondag. De alternatieve datum volgt.